Budowanie odporności opiera się na konglomeracie różnych nawyków i dobrych rutyn realizowanych każdego dnia. Jest to zdrowa odżywcza dieta, regularny ruch niezależnie od pogody, a także wysypianie się czy umiejętność radzenia sobie z codziennymi stresorami. Czy suplementacja może także pomóc nam we wspieraniu odporności? Takie pytania często trafiają na moją skrzynkę i dlatego dziś chciałabym trochę więcej napisać na temat colostrum- nutraceutyku, który poza witaminą D i kwasami tłuszczowymi omega-3 na dobre zagościł w moim i moich pociech jesienno-zimowym schemacie suplementacji.
Najnowsze badanie polskich naukowców jest potwierdzeniem, że colostrum stanowi nie tylko realną ochronę przed infekcjami, ale też wpływa na łagodniejszy przebieg infekcji. Najważniejsze informacje z dotychczasowych badań zestawiłam poniżej w 5 punktach. Dobrej lektury!
1. Bogactwo związków aktywnych
Colostrum, czyli siara lub “pierwsze mleko matki” jest produkowane w ciągu pierwszych dni od momentu urodzenia. To koncentracja wielu, bo około 250 składników bioaktywnych, w tym immunoglobulin, czynników wzrostu, peptydów przeciwdrobnoustrojowych, a także składników mineralnych, lizozymu czy laktoferyny [1].
Colostrum słynie ze swoich właściwości immunomodulacyjnych, co oznacza stymulację układu odpornościowego oraz regulowanie odpowiedzi obronnej organizmu na napotkane patogeny. Wspiera odporność wrodzoną od pierwszych dni życia, gdy noworodek rozpoczyna swoją samodzielną drogę i zaczyna się jego kontakt z różnymi drobnoustrojami. Składniki colostrum oddziałują także na mikrobiotę jelitową oraz promują wzrost i ochronę błony śluzowej jelit. Jelita to w końcu centrum odporności naszego organizmu, dlatego dbałość o różnorodną mikrobiotę i zachowanie integralności (“szczelności”) bariery jelitowej wydaje się być z tej perspektywie szczególnie ważna. Colostrum może być wsparciem dla odporności zarówno dzieci, jak i osób dorosłych, w tym osób aktywnych fizycznie [2].
2. Colostrum a zmniejszenie infekcji górnych dróg oddechowych- nowe badania!
W najnowszym badaniu (przeprowadzonym w Polsce) dotyczącym podawania colostrum przedszkolakom autorzy wykazali jako pierwsi na świecie, że ma ona ochronny wpływ na częstość i ciężkość infekcji górnych dróg oddechowych [3]. Dzieciom w wieku 3-7 lat podawano siarę bydlęcą przez 45 dni przed rozpoczęciem sezonu jesienno-zimowego. Suplementacja ta spowodowała spadek częstości i ciężkości infekcji o ponad 1/3 przez okres 140 dni (czyli do 95 dni po zakończeniu suplementacji)!
Badacze podkreślają, że colostrum bovinum jest najskuteczniejszym (lub jednym z najskuteczniejszych) z dotychczas badanych suplementów służących ochronie przed infekcjami górnych dróg oddechowych. Warunki prowadzonego badania były bardzo restrykcyjne, ponieważ analizowano wyłącznie wyniki od tych dzieci, których rodzice dostarczyli odpowiedzi na co najmniej 80% dziennych ankiet internetowych.
Częstość objawów infekcji górnych dróg oddechowych zredukowała się o 31% w grupie dzieci
suplementujących colostrum w porównaniu do placebo, a ciężkość tych objawów była o 37% mniejsza w grupie dzieci suplementujących colostrum w porównaniu do placebo.
Ciekawych doniesień dostarczyły inne także badania z udziałem dzieci. W jednym z nich wykazano, że podawanie colostrum dzieciom w wieku 1-6 lat z nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych i biegunką zmniejszyło liczbę hospitalizacji z powyższych powodów. Czas suplementacji trwał 6 miesięcy a podawana porcja colostrum wynosiła od 3 do 6 g dziennie w zależności od wieku. Liczba infekcji zmniejszyła się po 2 miesiącach suplementacji, co świadczy o tym, że taki okres przyjmowania colostrum może bronić przed rozwojem infekcji. Colostrum może być zatem bronią w profilaktyce nawracających infekcji oddechowych i biegunek u dzieci [4]. Inne badanie z udziałem pacjentów pediatrycznych przeprowadzone w Indiach dostarczyło podobnych wniosków [5].
Przeprowadzono również badanie z udziałem studentów Uniwersytetu Medycznego (158 osób) pod katem wspierania odporności [6]. Wyszczególniono jednak 2 podgrupy studentów: 1) dietetyki, pielęgniarstwa, fizjoterapii i pielęgniarstwa; 2) kierunku lekarskiego. Taki podział włączono z uwagi na różnice w charakterze zajęć- studenci medycyny mieli regularny kontakt w placówkach ochrony zdrowia i kontakt z pacjentami. Ponadto obciążenie zajęciami na uczelni uznano za największe.
Badanie trwało przez 107 dni od listopada do lutego. Poza opracowanym powyżej schematem suplementacji tuż przed sesją egzaminacyjną, w 87. dniu badania włączono colostrum w wyższej porcji: 2 razy dziennie po 500 mg, a także przy pojawiających się pierwszych objawach infekcji aplikowano dawkę uderzeniową (4 razy 500 mg dziennie). Skuteczność interwencji oceniano za pomocą narzędzia służące ocenie samopoczucia, stanu zdrowia przez uczestników w kontekście infekcji czy dolegliwości żołądkowo-jelitowych [6]. Jeśli macie ochotę na więcej link do oryginalnego badania tutaj.
Już niewielkie dawki colostrum mogą chronić przed infekcjami sezonowymi- w badaniu włączono następujący schemat dawkowania:
• pierwsze 15 dni: 2 x 500 mg colostrum
• kolejne 30 dni: 1 x 500 mg colostrum
W badaniu wykazano, że w przeciwieństwie do studentów nauk o zdrowiu przyszli lekarze przyjmujący colostrum byli chronieni przed występowaniem objawów infekcji górnych dróg oddechowych. Narażenie na czynniki infekcyjne, przeciążenie pracą i nauką, a także przewlekły stres może obniżać siły obronne organizmu na infekcje. W takich sytuacjach suplementacja Colostrum może być korzystna i stanowić wsparcie.
3. Colostrum uszczelnia barierę jelitową
Zaburzenia mikrobioty jelitowej, która jest powiązana z prawidłowymi funkcjami śluzówek i bariery jelitowej są wynikiem różnych czynników. Wymienia się tu między innymi:
• zachodni model diety, który zaburza równowagę mikrobiologiczną jelit (jadłospis bogaty w wysoko przetworzone i mało odżywcze pokarmy),
• przewlekły stres, który zaburza mikrobiotę i “rozszczelnia” barierę jelitową,
• niektóre leki, m.in. “osłonowe” na żołądek (czyli inhibitory pompy protonowej), antybiotyki i niesteroidowe leki przeciwzapalne- nie należy ich nadużywać, a stosować zgodnie z rzeczywistymi wskazaniami,
• wysoka aktywność fizyczna.
Sportowcy wyczynowi miewają problemy z dolegliwościami jelitowymi i zakłóconym rytmem wypróżnień, co jest uwarunkowane intensywnymi treningami wpływającymi na ukrwienie przewodu pokarmowego. W jednym z badań postanowiono sprawdzić, czy sportowców w szczytowym okresie treningowym da się “zabezpieczyć” przed negatywnymi skutkami wysokiej aktywności fizycznej ze strony przewodu pokarmowego [7]. Grupie sportowców przez 20 dni podawano colostrum w porcji 500 mg dziennie, a grupie kontrolnej placebo. Wyniki badania wykazały, że suplementacja wpłynęła na zmniejszenie przepuszczalności jelit. Potwierdziło to także zmniejszenie stężenia zonuliny (jest to tzw. marker nieszczelnego jelita) w kale. Suplementacja siarą była bezpieczna i skuteczna w poprawie integralności bariery jelitowej u sportowców.
4. Colostrum a grypa
Bardzo ciekawym badaniem było to dotyczące skuteczności suplementacji colostrum w kontekście profilaktyki grypy. Badaniem objęto osoby otrzymujące przez 2 miesiące colostrum i wykazano, że interwencja ta skuteczniej zapobiegała grypie niż placebo. Tak jak wyszczególniono w pracy naukowej po 3 miesiącach obserwacji liczba dni z grypą była 3 razy większa u osób nieprzyjmujących siary. W grupie otrzymującej siarę wystąpiło 13 epizodów w porównaniu z 14 w grupie otrzymującej siarę + szczepienie [8].
W drugiej części badania obejmującej osoby z chorobami układu krążenia bardzo wysokiego ryzyka wykazano, że częstość powikłań i hospitalizacji była większa w grupie, która otrzymała jedynie szczepienie w porównaniu z grupami otrzymującymi także colostrum [8]. Badanie to przemawia za korzyściami colostrum w kontekście profilaktyki infekcji, a także działania immunostymulującego.
Dokładniejszy opis badań o colostrum jest ciekawie podsumowany na stronie partnera merytorycznego dzisiejszego wpisu- marki Genactiv. Po więcej odsyłam Was tutaj.
5. Jakość produkcji, nie jakoś
W swoich artykułach i działalności edukacyjnej zawsze staram się podkreślać, jak kluczowe dla skuteczności i bezpieczeństwa suplementacji jest korzystanie z najwyższej jakości preparatów. Nie inaczej jest w przypadku colostrum. Czynniki bioaktywne są wrażliwe na działanie wysokich temperatur, dlatego kluczowa dla zachowania ich aktywności jest zastosowanie sprawdzonych, “bezpiecznych” metod produkcji. Dzięki temu składniki aktywne mogą też wzajemnie wzmacniać swoje działanie (synergia).
O czym warto tu wspomnieć?
• LIOFILIZACJA. Jest to proces, który polega na suszeniu substancji wrażliwych na wysokie temperatury. Dzięki temu, że produkt jest liofilizowany nie traci swoich właściwości i faktycznie działa.
• CZAS POBRANIA COLOSTRUM. Pobranie materiału w ciągu pierwszych godzin zapewnia wysoką zawartość składników bioaktywnych, co przekłada się na wysoką jakość produktu.
• WARUNKI POBIERANIA. W moim odczuciu najlepiej jest wybierać produkty, które zawierają tę część colostrum, którego cielak nie jest w stanie wypić (nadmiary colostrum).
Podsumowanie
Colostrum to bardzo wartościowy pierwszy pokarm, który reguluje funkcje odpornościowe między innymi poprzez oddziaływanie na przewód pokarmowy. Nie zapominajmy- jelita to centrum odporności wspierane poprzez nasze nawyki żywieniowe, aktywność fizyczną, ale także poprzez interwencje prebiotyczne, probiotyczne czy nutraceutykami, takimi jak colostrum. Wymienione wyżej badania wskazują, że suplementacja colostrum może wzmacniać odporność, chronić przed infekcjami i oddziaływać korzystnie na barierę jelitową.
W mojej ocenie kluczowe jest stosowanie produktów wysokiej jakości, a także w porcjach, które były analizowane w badaniach klinicznych. Pamiętajmy jednak, że suplementacja jest wisienką na torcie, a budowanie odporności to proces długofalowy.
Artykuł powstał we współpracy z partnerem merytorycznym GENACTIV.
Bibliografia:
[1] Playford RJ, Weiser MJ. Bovine Colostrum: Its Constituents and Uses. Nutrients. 2021 Jan 18;13(1):265. doi: 10.3390/nu13010265. PMID: 33477653; PMCID: PMC7831509.
[2] Sangild PT, Vonderohe C, Melendez Hebib V, Burrin DG. Potential Benefits of Bovine Colostrum in Pediatric Nutrition and Health. Nutrients. 2021 Jul 26;13(8):2551. doi: 10.3390/nu13082551. PMID: 34444709; PMCID: PMC8402036.
[3] Hałasa, M.; Skonieczna-Żydecka, K.; Machaliński, B.; Bühner, L.; Baśkiewicz-Hałasa, M. Six Weeks of Supplementation with Bovine Colostrum Effectively Reduces URTIs Symptoms Frequency and Gravity for Up to 20 Weeks in Pre-School Children. Nutrients 2023, 15, 3626. https://doi.org/10.3390/nu15163626
[4] Saad K, Abo-Elela MGM, El-Baseer KAA, Ahmed AE, Ahmad FA, Tawfeek MSK, El-Houfey AA, Aboul Khair MD, Abdel-Salam AM, Abo-Elgheit A, Qubaisy H, Ali AM, Abdel-Mawgoud E. Effects of bovine colostrum on recurrent respiratory tract infections and diarrhea in children. Medicine (Baltimore). 2016 Sep;95(37):e4560. doi: 10.1097/MD.0000000000004560. PMID: 27631207; PMCID: PMC5402550.
[5] Patel K, Rana R. Pedimune in recurrent respiratory infection and diarrhoea–the Indian experience–the pride study. Indian J Pediatr. 2006 Jul;73(7):585-91. doi: 10.1007/BF02759923. PMID: 16877852.
[6] Baśkiewicz-Hałasa M, Stachowska E, Grochans E, Maciejewska-Markiewicz D, Bühner L, Skonieczna-Żydecka K, Hałasa M. Moderate Dose Bovine Colostrum Supplementation in Prevention of Upper Respiratory Tract Infections in Medical University Students: A Randomized, Triple Blind, Placebo-Controlled Trial. Nutrients. 2023 Apr 16;15(8):1925. doi: 10.3390/nu15081925. PMID: 37111143; PMCID: PMC10146600.
[7] Hałasa M, Maciejewska D, Baśkiewicz-Hałasa M, Machaliński B, Safranow K, Stachowska E. Oral Supplementation with Bovine Colostrum Decreases Intestinal Permeability and Stool Concentrations of Zonulin in Athletes. Nutrients. 2017 Apr 8;9(4):370. doi: 10.3390/nu9040370. PMID: 28397754; PMCID: PMC5409709.
[8] Cesarone MR, Belcaro G, Di Renzo A, Dugall M, Cacchio M, Ruffini I, Pellegrini L, Del Boccio G, Fano F, Ledda A, Bottari A, Ricci A, Stuard S, Vinciguerra G. Prevention of influenza episodes with colostrum compared with vaccination in healthy and high-risk cardiovascular subjects: the epidemiologic study in San Valentino. Clin Appl Tromb Hemost. 2007 Apr;13(2):130-6. doi: 10.1177/1076029606295957. PMID: 17456621.
