Probiotyki, kojarzone niegdyś wyłącznie z osłoną do antybiotyku, w ostatnich latach zawojowały światem. Okazuje się, że funkcje mikroorganizmów żyjących w naszych jelitach nie ograniczają się wyłącznie do trawienia i przerabiania pokarmów.
Mikroflora jelitowa odgrywa ważną rolę w komunikacji z mózgiem, produkcji neuroprzekaźników, ale także budowaniu odporności. U dzieci, zwłaszcza w pierwszych latach życia układ immunologiczny intensywnie się rozwija i kształtuje, dlatego włączanie probiotyków u najmłodszych jest coraz częściej stosowaną praktyką w celu odpowiedniej stymulacji odporności. Jak wybrać najlepszy probiotyk dla niemowląt i dzieci? Czy każdy probiotyk działa tak samo? Czym sugerować się przy wyborze konkretnego preparatu?
Jelita a odporność
Zacznijmy od tego, że prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy to nie tylko ochrona przed sezonowymi infekcjami, ale także wpływ na rozwój chorób cywilizacyjnych, tj. alergie czy nadwaga i otyłość w wieku późniejszym.
Już dziś nikogo nie zaskoczy fakt, że nasza odporność pochodzi przede wszystkim z jelit, gdzie za prawidłową stymulację tkanki odpornościowej odpowiadają bakterie jelitowe, czyli tzw. mikroflora. To, w jaki sposób zasiedlimy nasze jelita zwłaszcza w pierwszych latach życia będzie miało decydujący wpływ na kształtowanie się układu immunologicznego i “ochronę” przed niektórymi przewlekłymi dolegliwościami.
Kluczowy wpływ na prawidłowy rozwój układu immunologicznego ma kilka czynników:
- DIETA I STYL ŻYCIA KOBIETY CIEŻARNEJ
- PORÓD NATURALNY VS CESARSKIE CIĘCIE
- KARMIENIE PIERSIĄ VS KARMIENIE SZTUCZNYMI MIESZANKAMI
- PRZYJMOWANE LEKI
- DIETA I STYL ŻYCIA W DZIECIŃSTWIE I ŻYCIU DOROSŁYM
W przewodzie pokarmowym znajduje się około 70% wszystkich komórek odpornościowych człowieka.
Jak dokarmiać mikroby przyjazne zdrowiu?
Tak jak wyżej napisałam- jest wiele czynników, które wpływają na prawidłowy model mikroflory jelit lub powodują odchylenia od normy. Badania wskazują, że kluczowy jest wpływ porodu na kształtowanie się bakterii w jelitach. Dzieci przychodzące na świat drogami natury mają zupełnie inny zestaw pionierskich mikrobów w stosunku do dzieci urodzonych cesarskim cięciem (“CC”).
Poród naturalny a cesarskie cięcie (“CC”)
Noworodek urodzony siłami natury w pierwszej kolejności spotyka się z drobnoustrojami z dróg rodnych i pokarmowych matki, dzięki czemu ich przewód pokarmowy w pierwszej kolejności zasiedlają dobroczynne Bifidobacterie i w mniejszej ilości Lactobacillusy.
W przypadku “CC” dziecko spotyka się najpierw z bakteriami ze skóry matki i fartucha personelu medycznego. W związku z tym przeważają tu inne rodzaje bakterii (Clostridium, Corynebacterium, Propionibacterium). Populacja ta zdecydowanie różni się od tej z porodu naturalnego.
Karmienie piersią a sztuczne mieszanki
Kolejnym czynnikiem odgrywającym kluczową rolę w kształtowaniu się ekosystemu jelitowego jest sposób karmienia dziecka. Pokarm matki jest najlepiej zbilansowanym pokarmem dla dziecka (optymalna zawartość białka, mikroelementów i witamin), ponadto zawiera naturalne prebiotyki, czyli tzw. prowiant karmiący bakterie jelitowe. Sztuczne mieszanki charakteryzuje inny skład probiotyczny od mleka matki.
Najbardziej intensywna kolonizacja jelit ma miejsce w pierwszych latach życia dziecka, dlatego tak ważny jest “dobry start” dziecka. Im człowiek starszy, tym trudniej o zmiany i modyfikacje flory jelitowej.
Pojawiają się także doniesienia o programowaniu chorób przewlekłych jeszcze w okresie prenatalnym, dlatego styl życia kobiety ciężarnej ma ogromny wpływ na kształtowanie się mikrobiomu u płodu. Badania sugerują, że antybiotykoterapia w ciąży powoduje częstsze występowanie zachorowań na astmę, cukrzycę typu II oraz otyłość u dziecka. Z kolei stres– wyższy odsetek alergii i zaburzeń gastrycznych.
Mikroflora osiąga “dojrzałość” około 7 roku życia i zaczyna być wtedy zbliżona do mikroflory dorosłego.
Antybiotyki a mikroflora
Antybiotykoterapie w pierwszych latach życia “wypłukują” przewód pokarmowy dziecka z przyjaznych mikroorganizmów, co promuje rozwój bakterii i grzybów patogennych w jelitach. Badania sugerują, że odbudowa i regeneracja ekosystemu jelitowego zarówno u dzieci, jak i dorosłych po zastosowanym antybiotyku może trwać nawet kilka miesięcy!
Dlatego stosowanie probiotyku powinno trwać jeszcze długo po zakończonej kuracji antybiotykiem. W tym miejscu także należy zaznaczyć, że kefir/jogurt czy kapusta kiszona nie zastępują przebadanego probiotyku o udowodnionej skuteczności!
Przeczytaj koniecznie: Które leki najsilniej niszczą naszą barierę jelitową?
Nasz styl życia i rodzaj diety może służyć lub nie służyć zdrowiu naszych jelit. Wszystko jest uzależnione od naszych codziennych decyzji. Im więcej warzyw, owoców, nieprzetworzonych pokarmów, aktywności fizycznej, a mniej stresu, leków i używek- tym lepiej. W sumie oczywiste, ale często mamy problem z wdrożeniem w życie tych oczywistości.
Przyjmowanie probiotyku podczas antybiotykoterapii zmniejsza ryzyko biegunki aż o 50% !
Jak zatem wybrać dobry probiotyk?
Ze znalezieniem dobrego probiotyku możemy mieć problem, jeżeli nie wiemy, na co zwrócić uwagę.
Poniżej w tabeli znajdziecie przykładowe probiotyki i ich zastosowanie w leczeniu różnych przypadłości od biegunek po alergie. Tymczasem zwracam Waszą uwagę na kilka kluczowych kwestii, na które należy zwrócić uwagę przed zakupem.
- Kluczową informacją jest informacja o konkretnym szczepie. Żeby jakakolwiek kuracja probiotykiem miała sens musimy brać taki szczep, który jest zidentyfikowany i jego skuteczność potwierdzona. Probiotyki, które kupujecie znacznie różnią się składem- to znaczy, że jeden zawiera dobroczynne bakterie przy biegunce rotawirusowej, inne posiadają bakterie do walki z alergią, a jeszcze inne do regeneracji jelit po antybiotyku.
- To znaczy, że powinniście szukać informacji o konkretnym mieszkańcu kapsułki, np. : Bifidobacterium longum LA 101. Brak oznaczenia LA101 ( w tym przypadku) oznacza, że nie wiemy, co dokładnie zawiera nasz probiotyk. Konkretnemu szczepowi przypisane jest wykonanie konkretnego zadania, dlatego koniecznie szukamy dokładnego opisu.
- Wielu z nas w obawie o jakość woli kupić PROBIOTYK LEK niż PROBIOTYK SUPLEMENT DIETY. Jednak większość (99% produktów) na rynku to suplementy diety. Proces rejestracji takich produktów jest szybszy i .. mniej kosztowny. Pamiętajcie jednak, że suplement diety nie musi być synonimem słabej jakości. Wszystko zależy od producenta 🙂 Warto szukać preparatów z potwierdzeniem w badaniach klinicznych i publikacjach naukowych.
- Godne uwagi są także certyfikaty, np. GRAS, QPS, GMP czy koszerności, halal. Ważne są także rekomendacje przez Towarzystwa Naukowe, m.in. gastroenterologiczne. Bardzo dobrej jakości probiotyki to np. linia Lactibiane, która mimo bycia suplementem jest uznawana za “porsche” wśród preparatów probiotycznych.
- Dobrze jest także mieć zaufanego farmaceutę, który zna się na rzeczy i pomoże w dobraniu idealnego preparatu.
- Nie kupuj probiotyków z krótkim terminem ważności. Im świeższy preparat, tym wyższa jego jakość. Bakterie zawarte w preparacie mają określoną żywotność- im starszy produkt kupisz, tym większa szansa, że duża część populacji w kapsułce nie jest żywa (a bakterie muszą być żywe, by działać).
- Cena nie daje gwarancji jakości, ALE! Trudno mi uwierzyć w dobrą jakość super taniego probiotyku za 5-kę. Nie polecam kupować takich “perełek”, bo wyrzucasz pieniądze w błoto, a probiotyk nie spełni swojej jelitowej misji.
Celuj w punkt
Probiotyk powinien być jednak dobrany w sposób celowany, tzn. inny przy rotawirusie, a inny przy historiach alergicznych czy przy wzmacnianiu odporności. Decyzja o probiotykoterapii powinna być zawsze podyktowana konkretnymi wskazaniami. Poniżej tabela, która zawiera informacje co/kiedy/jak. 😉
| Na co podawać? | Nazwa probiotyku | Kiedy podawać? |
| Biegunka | ENTEROL DICOFLOR ENTERO- OSŁONA ENTEROMAX | – podczas antybiotyku (zmniejsza ryzyko biegunki i skraca czas ich trwania) – przy rotawirusach – biegunka podróżnych |
| Odbudowa mikroflory i wsparcie odporności | LACTIBIANE (DZIECI) VIVOMIXX BIOGAIA MULTILAC BLF 100* | – po antybiotykoterapii – odbudowa mikroflory – hamowanie wzrostu patogenów jelitowych – poprawa odporności – *laktoferyna (BLF 100), mimo że nie jest probiotykiem to bardzo skutecznie poprawia odporność po przebytej antybiotykoterapii (warto dołączyć do probiotyku). |
| Atopowe zapalenie skóry (AZS) | ESTABIOM BABY LACTIBIANE (DZIECI) LATOPIC | – profilaktyka występowania atopii u dzieci predysponowanych (np. mama ma AZS)- Estabiom Baby – łagodzenie objawów AZS (Latopic) |
| Po cesarskim cięciu | COLOFLOR CESARIO | – podawany od pierwszych dni życia w celu zasiedlenia jelit przez bakterie pochodzące z dróg rodnych mamy |
Zwróćcie uwagę, że poleca się stosowanie zupełnie innych probiotyków podczas przyjmowania antybiotyku, a po zakończonej już kuracji.
Podczas antybiotyku należy podawać m.in. Enterol lub/i Dicoflor, z kolei po zakończonej już kuracji włącza się probiotyki wieloszczepowe, np. Lactibiane czy Vivomixx.
Podsumowanie
W dobraniu optymalnego probiotyku z pewnością pomoże Ci farmaceuta w aptece lub inny specjalista wykwalifikowany w temacie mikroflory. Ważne, aby stosowany preparat probiotyczny był dobrany pod kątem konkretnej dolegliwości- biegunka spowodowana rotawirusem a łagodzenie atopowego zapalenia skóry to dwie różne historie wymagające zupełnie różnych preparatów probiotycznych.
Przy wyborze probiotyku zwróć uwagę na opakowaniu na informację o konkretnym szczepie, który warunkuje działanie. Cena nie zawsze jest gwarancją jakości, ale zazwyczaj dobry produkt kosztuje kilkadziesiąt, a nie kilka złotych.
Bibliografia:
- https://www.researchgate.net/publication/263822141_PROBIOTYKI_JAKO_ALTERNATYWNE_ROZWIAZANIE_I_WSPARCIE_TERAPII_TRADYCYJNYCH
- Szamocka Małgorzata, Ameryk Monika, Świątkowski Maciej. Probiotics in medicine. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(5):486-496. eISSN 2391-8306
- Szachta P., Jankowska D., Mikrobiota dziecka, czyli probiotyki od pierwszych dni życia; FOOD FORUM nr 4 (26)/2018; s. 20-26
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19327360
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1365-2222.2006.02485.x
- http://www.bioline.org.br/pdf?hn15057
- http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-25b32d45-78e5-4a8f-aeaf-aa62757e64f8/c/07.pdf
