Laktoferyna jest jednym z najczęściej badanych białek w ostatnich latach. Zainteresowanie tą glikoproteiną jest związane z jej wielozadaniową funkcją, jaką pełni w organizmie. W badaniach klinicznych wykazano między innymi, że laktoferyna może być przydatnym ogniwem w terapii niedoborów żelaza. Może także zmniejszać skutki uboczne związane ze stosowaniem monopreparatów żelaza.
Co to jest laktoferyna?
Laktoferyna to wielozadaniowe białko o silnych właściwościach przeciwbakteryjnych. Zaliczana jest do grupy transferyn, czyli białek odpowiedzialnych za transport żelaza w ustroju. Ma bardzo silne powinowactwo do jonów żelaza.
Największą ilość laktoferyny znajdziemy w siarze (colostrum)– czyli pierwszym mleku ssaków, w tym człowieka. Laktoferyna, która wykorzystywana jest na szeroką skalę w preparatach i suplementach diety pochodzi z siary wołowej (najlepiej przebadana- do większości badań klinicznych wykorzystywano właśnie laktoferynę wołową).
Więcej na temat colostrum przeczytasz TUTAJ.
Laktoferyna bierze udział w rozwijaniu odporności u maluszka, stanowi także pierwszą linię obrony u noworodka przed drobnoustrojami chorobotwórczymi (nie ma on jeszcze wykształconego układu odpornościowego). Karmiąc dziecko piersią zasilamy jego układ immunologiczny od pierwszych dni życia, ponadto zawarta w mleku laktoferyna, a także immunoglobuliny IgA zmniejszają ryzyko zakażenia Helicobacter pylori. [8]
Poza mlekiem kobiecym (a także bydlęcym, owczym, wielbłądzim) laktoferyna znajduje się w ślinie, łzach oraz neutrofilach- komórkach odpornościowych. Jej poziom gwałtownie wzrasta (nawet 1000- krotnie) w tkankach i płynach ustrojowych podczas zakażeń i stanów zapalnych (laktoferynę w miejscach zapalenia wyrzucają neutrofile- komórki broniące nas przed inwazją drobnoustrojów).
Laktoferyna może służyć jako wskaźnik diagnostyczny świadczący o stanie zapalnym związanym głównie z infekcją bakteryjną. [9]
Laktoferyna jest wielozadaniowym białkiem:
- działa przeciwbakteryjnie- niszczy ściany komórkowe bakterii doprowadzając tym samym do ich śmierci
- wychwytuje i wiąże jony żelaza– ogranicza tym samym dostęp do “prowiantu” dla patogennych drobnoustrojów; hamuje tym samym wzrost i rozwój patogennej mikroflory
- wpływa korzystnie na funkcje odpornościowe- pomaga w dojrzewaniu układu immunologicznego u noworodków i chroni je przed infekcjami
- może być korzystna w profilaktyce i wsparciu podczas leczenia chorób autoimmunologicznych
- działa przeciwgrzybiczo, przeciwpasożytniczo, przeciwwirusowo
- działa także antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie
- ma działanie probiotyczne (korzystnie dla mikroflory jelit)
- działa przeciwnowotworowo- aktywuje antyonkogen p-53
- zapobiega tworzeniu się złogów beta- amyloidu podczas choroby Alzheimera [7]
Żelazo a laktoferyna
Anemia z niedoboru żelaza to najczęściej występująca niedokrwistość. Głównie dotyka ona:
- kobiet podczas ciąży i laktacji (kiedy zwiększa się zapotrzebowanie na żelazo)
- dzieci w okresie intensywnego wzrostu
- przy intensywnych krwawieniach miesiączkowych
- z powodu błędów żywieniowych (dieta bazująca na żywności typu fast- food, duża ilość cukrów prostych)
- przy chorobach przewodu pokarmowego, które zaburzają wchłanianie żelaza z diety
Powszechnie stosowaną praktyką przy niedoborach żelaza (lub stwierdzonej anemii) jest podawanie doustnych preparatów żelaza. Niestety, dość często terapii tej towarzyszą uciążliwe działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego. Niejednokrotnie prowadzi to do przerwania kuracji przez pacjenta.
Najczęściej występujące skutki uboczne podczas suplementacji preparatami żelaza to:
- bóle brzucha
- nudności
- zgaga
- biegunki i/lub zaparcia
- zawroty głowy
Na przestrzeni ostatnich lat pojawiło się wiele publikacji i badań na temat roli laktoferyny (LF) w obrocie żelazem w ustroju. Najpowszechniej stosowana jest laktoferyna bydlęca (BLF), która w 70% wykazuje zgodność z LF ludzką.
Badanie kliniczne z 2015 roku przeprowadzone na kobietach ciężarnych ze stwierdzoną anemią wykazało wyższą skuteczność laktoferyny nad preparatami żelaza.
Przez 60 dni zaobserwowano wyższy wzrost hemoglobiny w grupie stosującej laktoferynę (250 mg dziennie) w porównaniu do kobiet otrzymujących siarczan żelaza (150 mg dziennie). Zaobserwowano także, że w grupie przyjmującej żelazo częściej występowały skutki uboczne ze strony przewodu pokarmowego niż w przypadku laktoferyny. [2]
Laktoferyna w badaniu z 2015 roku wykazała wyższą skuteczność i bezpieczeństwo od siarczanu żelaza u kobiet w ciąży ze stwierdzoną anemią.
Równie zadowalające wyniki uzyskano w innym badaniu z udziałem BLF [3], gdzie poza poprawą parametrów hematologicznych zmniejszył się także stan zapalny. Wykazano także, że laktoferyna jest składnikiem bezpiecznym, bez skutków ubocznych podczas terapii.
Te odkrycia prowadzą nas do hipotezy, że laktoferyna może być skuteczniejsza w zapobieganiu i leczeniu anemii z niedoboru żelaza.
Żelazo czy laktoferyna?
Stosowanie preparatów żelaza w pojedynkę bywa kwestionowane z kilku powodów. Po pierwsze- kluczowym problemem są męczące skutki uboczne, ponadto przy zwiększonej podaży żelaza (z suplementów tudzież leków) może zwiększyć się wydzielanie IL-6 o działaniu prozapalnym. Wolne żelazo może indukować uszkodzenia jelita przez zwiększoną produkcję wolnych rodników tlenowych, sprzyja także zaburzeniom w obrębie mikroflory, bo wolne żelazo “dokarmia” bakterie patogenne. [12]
Najbardziej optymalnym rozwiązaniem wydaje się być podawanie żelaza w towarzystwie laktoferyny.
Takie połączenie może poprawić absorpcję i przyswajalność jonów żelaza z preparatów nieorganicznych podawanych doustnie. Laktoferyna może także redukować występowanie uciążliwych skutków ubocznych podczas suplementacji preparatami żelaza. Dodatek LF bydlęcej może ułatwiać absorpcję żelaza z preparatów nieorganicznych (Tardyferon, Sorbifer durules) zapobiegając wytrącaniu się i odkładaniu jonów żelaza w postaci nieorganicznej. [12] Pamiętajmy, że nadmiar żelaza dobry dla nas nie jest ponieważ powstaje toksyczny nadmiar wolnych rodników, które nasilają stan zapalny.
Laktoferyna może być także pomocna w profilaktyce anemii, ponieważ stosowana w pojedynkę pomaga w pobieraniu żelaza z pokarmów, ma także pozytywny wpływ na magazynowanie żelaza w wątrobie. “Zgarnia” nadmiary żelaza z jelit utrudniając do niego dostęp wszelkim patogenom. Można więc potwierdzić jej korzystny wpływ na funkcjonowanie mikroflory jelitowej.
Dotychczasowe badania na temat pozytywnego wpływu laktoferyny na gospodarkę żelaza w ludzkim ustroju są bardzo obiecujące. Nie mniej jednak decyzję o suplementacji żelaza powinniśmy podejmować w porozumieniu z lekarzem lub farmaceutą w celu maksymalizacji efektów terapeutycznych.
Bibliografia:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4547326/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26037728
- https://www.researchgate.net/publication/6851427_Oral_administration_of_lactoferrin_increases_hemoglobin_and_total_serum_iron_in_pregnant_womenThis_paper_is_one_of_a_selection_of_papers_published_in_this_Special_Issue_entitled_7th_International_Conf
- https://www.researchgate.net/publication/250035868_Carbonyl_iron_reduces_anemia_and_improves_effectiveness_of_treatment_in_under_six-year-old_children
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18601971
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16936810
- http://www.czytelniamedyczna.pl/4367,bioaktywne-skadniki-jako-wyznacznik-jakoci-prozdrowotnej-mleka.html
- http://www.czytelniamedyczna.pl/4370,helicobacter-pylori-jako-jeden-z-czynnikow-wywolujacych-chorobe-wrzodowa-zoladka.html
- Kargulewicz Angelika, Laktoferyna- białko o szerokim spektrum działania terapeutycznego; Food Forum nr 1 (29)/2019, s. 30-32
- http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2014/345.pdf
- https://www.pbkom.eu/sites/default/files/artykulydo2012/34_1_15_0.pdf
- http://www.phmd.pl/api/files/view/2816.pdf
